Diyet ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisi

Son yıllarda birçok bozukluğun tedavisinde diyet ve bitkisel tedavi oldukça rağbet görmektedir. Görünen o ki çocuklarında ilaç kullanmak istemeyen bir çok ebeveyn dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu için de bitkisel tedavi arayışına girmektedir. Bu yazıda allerji DEHB ilişkisinden söz ettikten sonra belirli besinleri diyetten çıkarma ya da diyete ekleme yoluyla yapılan girişimlerin sonuçlarını anlatacağım.

Liduina Pelsser diyetin DEHB tedavisindeki yerini kapsamlı olarak ele alan bir tez çalışması yapmıştır. [Liduina Maria Josephina Pelsser 2011 #703] Bizde burada sunduğumuz bilgileri araştırmacının tezinden istifadeyle özetle aktarmaya çalışacağız.

Dikkat Eksikliği Hiperaktive Bozukluğu tanısı alan çocuklarda allerjik durumların %40'a kadar varan sıklıklarla görülmesi üzerine allerjiye neden olan durumların DEHB'ye de neden olabileceği ihtimali gündeme gelmiştir. Ancak başka bazı çalışmalar bunu desteklememiştir. Bu araştırmaların sonucu olarak gıdalarla DEHB arasında bir neden sonuç ilişkisi ihtimali gündeme gelmiştir. Daha sonra gıda ekleme ya da gıda kısıtlama yöntemleriyle yapılan çalışmalar takib etmiştir. Gluten, şeker, çukulata ya da katkı maddelerinin diyetten çıkarılmasıyla yapılan çalışmalar sonuca ulaşmamıştır. DEHB'nin tedavi klavuzlarından Avrupa ya da İngiltere (NICE) kriterleri bu diyetlerin faydası olmadığı ve önerilmemesi gerektiği şeklinde karar bildirmektedirler.

Çinko, demir, magnezyum, bitkisel tedaviler, omega-3 ve omega-6 yağ asitleri gibi diyete ekleme yapılarak tedavi çalışmaları da bugün itibariyle net bir sonuca ulaşamamış gibi görünmektedir. Elbette gıda endüstrisi oldukça büyük bir ekonomik getirisi olan bu türden diyet katkılarının tedavide etkisi olduğu yönünde internette bir çok yazıyı yayınlamaya devam etmektedir.

Yukarıdaki çalışmalarda belirli bir gıda ya diyetten çıkarılıyor ya da diyete ekleniyor. Daha sonra yapılan Sınırlı Eliminasyon Diyeti (Restricted Elimination Diet) çalışmalarında çocuğun yemesine izin verilen daha kapsamlı bir diyet önerilerek yapılan çalışmalarda en azından bazı DEHB vakalarında diyetin faydalı olabileceği gösterilmiştir. Henüz diyetin etkisinin hangi mekanizmayla olduğu meselesi netleştirilebilmiş değildir.

Özetleyecek olursak diyet uygulaması belirli bir besinin eklenmesi ya da çıkarılması kadar basit olmayıp her çocuk için özel olarak hazırlanmış kapsamlı bir program hazırlanmalıdır. Bu ise hazırlaması da uygulaması da ileri düzey uzmanlık gerektiren bir şeydir. İlaçların etki etmediği durumda mutlaka düşünülmelidir. İlaçlara alternatif olarak uygulanacak ise DEHB'yi değerlendiren bir psikiyatristin yönlendireceği bir diyet uzmanının kontrolünde uygulanmalıdır.